I. TỔNG QUAN TRIỂN KHAI THỰC HIỆN ĐỀ ÁN 312

Thực hiện Đề án đổi mới đồng bộ các hệ thống chỉ tiêu thống kê ban hành tại Quyết định số 312/QĐ-TTg  ngày 02/3/2010 của Thủ tướng Chính phủ; đồng thời được sự chỉ đạo, hướng dẫn của Tổng cục Thống kê (TCTK), ngay từ đầu năm 2012 Cục Thống kê Vĩnh Phúc đã tham mưu, phối hợp cùng UBND tỉnh trong việc thu thập và tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong danh mục Hệ thống chỉ tiêu thống kê (HTCTTK) quốc gia, HTCTTK tỉnh, huyện, xã. Sau 4 năm triển khai, tình hình thực hiện Đề án của Cục Thống kê tỉnh Vĩnh phúc  như sau:

1. Công tác chỉ đạo thực hiện

- Đánh giá hiện trạng công tác thống kê xã, phường trên địa bàn: Hiện nay các xã, phường trên địa bàn tỉnh đều đã có công chức làm công tác thống kê nhưng chủ yếu là kiêm nhiệm công tác văn phòng, chưa có công chức thống kê chuyên trách; người làm thống kê tại cơ sở, DN phần lớn chưa được đào tạo cơ bản về nghiệp vụ thống kê, ít kinh nghiệm nên có nhiều hạn chế trong công tác thống kê.

- Tham gia vào góp ý, xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê các cấp tỉnh, huyện, xã: Đã triển khai, thực hiện đầy đủ về việc góp ý, xây dựng hệ thống chỉ tiêu các cấp khi có yêu cầu.

- Công tác chỉ đạo, tập huấn triển khai hệ thống chỉ tiêu thống kê các cấp tỉnh, huyện, xã:

Theo kế hoạch số 15/KH-TCTK ngày 13/2/2012 của TCTK, Cục Thống kê  đã xây dựng kế hoạch số 59/KH-CTK ngày 23/2/2012 để triển khai thực hiện việc phổ biến, tập huấn về các HTCTTK và CĐBC trên địa bàn tỉnh, trong đó nêu rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, phân công trách nhiệm, thời gian thực hiện.

Để triển khai kế hoạch nói trên, ngày 20/3/2012, Cục Thống kê tỉnh đã có tờ trình số 102/TTr-CTK đề nghị UBND tỉnh Vĩnh Phúc ban hành quyết định về việc phân công trách nhiệm thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong danh mục HTCTTK cấp tỉnh, huyện, xã đối với các Sở, ban, ngành trong tỉnh. Ngày 21/3/2012, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã ban hành Quyết định số 688/QĐ-UBND về việc phân công trách nhiệm thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong danh mục HTCTTK cấp tỉnh, huyện, xã. Quyết định này được gửi đến tất cả các đơn vị liên quan, UBND các huyện/thị xã/thành phố trong tỉnh và đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng ở địa phương. Tiếp đó, Cục Thống kê tham mưu UBND tỉnh tổ chức Hội nghị phổ biến, quán triệt nội dung Đề án đổi mới đồng bộ các HTCTTK, các văn bản của Nhà nước về HTCTTK quốc gia, cấp tỉnh, huyện, xã và CĐBCTK đối với DN đến lãnh đạo Đảng, chính quyền các cấp và lãnh đạo các Sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh.

Trong tháng 4, 5 năm 2012, Cục Thống kê tổ chức các hội nghị: phổ biến, quán triệt các văn bản của Nhà nước về HTCTTK quốc gia, HTCTTK cấp tỉnh, huyện, xã và CĐBCTK đối với DN cho cán bộ, công chức công tác trong ngành Thống kê và cán bộ làm công tác thống kê của Sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh; hội nghị phổ biến CĐBCTK áp dụng đối với DN cho cán bộ làm công tác thống kê của các DNNN, DN và dự án có vốn đầu tư nước ngoài trong tỉnh.

Cục Thống kê đã cung cấp cho các Sở, ngành, các đơn vị liên quan các loại tài liệu sau: Quyết định số 43/2010/QĐ-TTg ngày 02/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành HTCTTK quốc gia; Thông tư số 02/2011/TT-BKHĐT ngày 10/01/2011 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định nội dung HTCTTK quốc gia, danh mục và nội dung HTCTTK cấp tỉnh, huyện, xã; cuốn sách HTCTTK cấp tỉnh, huyện, xã; Quyết định số 77/2010/QĐ-TTg ngày 30/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành CĐBCTK cơ sở áp dụng đối với DNNN, DN và dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài; Thông tư số 04/2011/TT-BKHĐT ngày 31/3/2011 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định hệ thống biểu mẫu báo cáo thống kê cơ sở áp dụng đối với DNNN, DN và dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, sách CĐBCTK áp dụng đới với DN để các cơ quan, đơn vị kịp thời nghiên cứu, tổ chức và phối hợp thực hiện.

Đối với cấp huyện, Cục Thống kê đã cung cấp tài liệu hướng dẫn, mẫu biểu báo cáo HTCTTK cấp huyện, xã và các văn bản liên quan, đồng thời chỉ đạo các Chi cục Thống kê huyện/thị xã/thành phố thực hiện việc phổ biến HTCTTK cấp huyện, xã đến cấp xã. Nội dung này đã được các Chi cục Thống kê phổ biến tại các hội nghị triển khai và tập huấn nghiệp vụ Tổng điều tra cơ sở kinh tế năm 2012 của cấp huyện với sự tham dự của đại diện lãnh đạo và cán bộ phụ trách công tác thống kê các xã/phường/thị trấn trên địa bàn. Năm 2014, Cục Thống kê đã cung cấp cho các huyện cuốn tài liệu hướng dẫn mẫu biểu báo cáo hệ thống chỉ tiêu thống kê cấp huyện. Thực hiện Quyết định số 688/QĐ-UBND, UBND các huyện/thị xã/thành phố đã ra văn bản phân công trách nhiệm thu thập thông tin, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong Danh mục HTCTTK cấp huyện cho các phòng, ban của huyện.

Đối với cấp xã, tháng 9/2014 Cục Thống kê đã cung cấp cho các xã/phường/thị trấn trên địa bàn tỉnh cuốn tài liệu hướng dẫn mẫu biểu báo cáo hệ thống chỉ tiêu cấp xã. Thực hiện Quyết định số 688/QĐ-UBND, UBND các xã đã phân công trách nhiệm thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê trong danh mục Hệ thống chỉ tiêu cấp xã cho các bộ phận, cán bộ thực hiện.

Cục Thống kê đã tham mưu để Chủ tịch UBND tỉnh ra Quyết định số 2423/QĐ-CT ngày 06/9/2014 về việc thành lập Ban chỉ đạo và Tổ giúp việc Ban chỉ đạo thực hiện Chiến lược phát triển Thống kê Việt Nam giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2030 của tỉnh Vĩnh Phúc; tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 601/KH-UBND ngày 29/1/2015 về việc thực hiện Chiến lược phát triển Thống kê Việt Nam trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2030, trong đó Kế hoạch đã nêu rõ mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ chủ yếu, nội dung kế hoạch, tổ chức thực hiện Chiến lược.

2. Công tác tổ chức thu thập

1.1.Đối với HTCTTK cấp tỉnh

Để thực hiện tốt việc thu thập các chỉ tiêu thống kê thuộc HTCT cấp tỉnh, Cục Thống kê đã phân công trách nhiệm đôn đốc, thu báo cáo của các đơn vị cho các Phòng nghiệp vụ thuộc cơ quan Cục. Các Phòng nghiệp vụ có trách nhiệm đôn đốc các đơn vị thực hiện CĐBCTK theo quy định, đồng thời chuyển các báo cáo không thuộc phạm vi phòng mình tổng hợp cho các Phòng/bộ phận khác theo yêu cầu.

Nhìn chung các chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh đã được thu thập, tổng hợp đầy đủ. Tuy nhiên, vẫn còn một số chỉ tiêu chưa thu thập được do bất cập trong quá trình thu thập thông tin, bất cập về phân tổ và kỳ công bố... Đồng thời, công tác phối hợp giữa các Sở, ban, ngành của tỉnh với Cục Thống kê trong việc thu thập, tổng hợp các chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh tuy đã được thực hiện khá tốt nhưng vẫn còn có những hạn chế nhất định về thời gian cung cấp thông tin, tính đầy đủ của thông tin theo mẫu biểu quy định.

1.2. Đối với HTCTTK cấp huyện, xã

Sau khi phân công trách nhiệm thu thập, tổng hợp cho các phòng, ban liên quan cấp huyện, xã, Chi cục Thống kê các huyện/thị xã/thành phố đã trực tiếp theo dõi và đôn đốc các đơn vị nộp báo cáo đúng thời gian quy định. Về cơ bản các chỉ tiêu thuộc HTCTTK cấp huyện, xã đã thu thập được đầy đủ. Tuy nhiên vẫn còn có chỉ tiêu đến nay rất khó thu thập như số vụ ly hôn, kết hôn, chỉ tiêu thu thập về tên tuổi người nghiện và nhiễm HIV...

1.3. CĐBCTK cơ sở đối với DNNN, DN và dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

Sau khi Cục Thống kê phổ biến, tập huấn về CĐBCTK đối với DN, Cục Thống kê đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho các Phòng nghiệp vụ thuộc cơ quan Cục theo dõi, đôn đốc các đơn vị thực hiện. Theo đánh giá chung, một số DN trên địa bàn tỉnh thuộc đối tượng phải thực hiện CĐBC đã thực hiện nghiêm túc, song vẫn còn các đơn vị chưa chấp hành hoặc thực hiện không đầy đủ theo yêu cầu.

Năm 2015, Cục Thống kê phối hợp với các ngành chức năng tiến hành rà soát tình hình biến động DN để kịp thời triển khai CĐBC tới các DN mới phát sinh dưới hình thức gửi công văn để các đơn vị cử người đến Cục Thống kê nhận tài liệu, nghe hướng dẫn và thực hiện CĐBC theo quy định.

          Cục Thống kê đã triển khai CĐBC đến 139 DN (trong đó: 17 DNNN, 122 DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài), trong tổng số trên có 119 đơn vị đã thực hiện CĐBC theo quy định, còn lại 20 đơn vị là các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chưa thực hiện. Nhìn chung, các đơn vị đã thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, chính xác những chỉ tiêu trong từng biểu mẫu báo cáo. Tuy nhiên vẫn còn một số đơn vị chưa thực hiện theo đúng chế độ như nộp báo cáo muộn, chưa nộp đầy đủ các biểu trong các kỳ báo cáo. Trong quá trình theo dõi, Cục Thống kê đã thường xuyên gửi công văn đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị nghiêm túc thực hiện CĐBC theo quy định.

II. KẾT QUẢ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN 312

1. Tình hình thu thập các chỉ tiêu thống kê cấp tỉnh

Căn cứ số liệu tổng hợp từ các Phòng nghiệp vụ trực tiếp thực hiện và theo dõi báo cáo của các Sở, ban, ngành, Cục Thống kê tổng hợp tình hình thực hiện HTCTTK cấp tỉnh như sau:

Như vậy HTCTTK cấp tỉnh có 242 chỉ tiêu và hiện tại chỉ còn 19 chỉ tiêu chưa thu thập được (17 chỉ tiêu nhóm A và 2 chỉ tiêu nhóm B). Tuy nhiên trong quá trình thu thập và tổng hợp còn tồn tại nhiều bất cập như: chỉ tiêu T0104, T0105 thu thập được nhưng phải mất phí; một số chỉ tiêu chỉ thu thập được ở kỳ công bố 10 năm, chưa thu thập được ở kỳ công bố 2 năm  như T1710, T1711, T1714, T1715, T1105, T0216; một số chỉ tiêu mà các cơ quan chịu trách nhiệm thu thập chưa phân tổ đầy đủ theo tài liệu do hệ thống chỉ tiêu của Bộ, ngành chưa có như T1205, T1301, T1206, T1207, T0216; một số chỉ tiêu mà cơ quan thu thập số liệu chưa đúng theo tài liệu hướng dẫn (Sở Giáo dục không quản lý các trường cao đẳng, đại học) như T1421, T1422, T1423, T1424, T1425, T1426; một số chỉ tiêu chưa có mẫu biểu cụ thể nên việc thu thập, tổng hợp còn gặp nhiều khó khăn hoặc không thu thập được như T1108, T1518, T1521, T1604, T1712, T1713, T1911, T1914...

2. Tình hình thu thập các chỉ tiêu thống kê cấp huyện, xã

Cấp huyện: 80 chỉ tiêu tương ứng 88 biểu được phân về các phòng, ban liên quan chịu trách nhiệm thu thập và tổng hợp. Hầu hết các Chi cục Thống kê cấp huyện đã thu thập đầy đủ số biểu theo quy định. Tuy nhiên, quá trình thu thập và tổng hợp còn gặp nhiều hạn chế: nhiều phòng, ban chuyên môn gửi báo cáo ko đúng hạn, phải đôn đốc, hướng dẫn nhiều lần mới thực hiện được; hệ thống lưu trữ số liệu tại các đơn vị không trùng khớp với  HTCTTK nên việc thu thập gặp rất nhiều khó khăn; một số chỉ tiêu thiếu sự đồng nhất giữa mẫu biểu và phần giải thích về thời gian thu thập thông tin như H0329, H0330.

Cấp xã: 27 chỉ tiêu tương ứng 26 biểu, tính đến thời điểm hiện tại đã thu thập được 25 chỉ tiêu ở hầu hết các xã/phường/thị trấn trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, vẫn còn 2 chỉ tiêu khó thu thập nên cấp xã chưa làm được đó là các chỉ tiêu:  X0107 (Số cuộc kết hôn, số vụ ly hôn) vì cấp xã chỉ nắm được số cuộc kết hôn còn ly hôn do tòa án cấp huyện giải quyết nên xã không nắm được; X0306 (Số người có HIV, số bệnh nhân AIDS, số người chết do AIDS) vì thông tin về tên, tuổi người nghiện ma túy, HIV là những thông tin bí mật của cơ quan công an nên rất khó thu thập.

3. CĐBCTK cơ sở đối với DNNN, DN và dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài

          Căn cứ việc chấp hành về thời hạn báo cáo, nội dung báo cáo và thời kỳ báo cáo, Cục Thống kê tổng hợp và đánh giá xếp loại DN thực hiện CĐBC như sau:

III. NHIỆM VỤ GIAI ĐOẠN 2016-2020 VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

1. Nhiệm vụ trong giai đoạn 2016-2020

- Tiếp tục rà soát và thực hiện đầy đủ các nội dung trong Đề án 312: trên cơ sở HTCTTK cấp tỉnh, huyện, xã, Cục Thống kê phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan tổng hợp những chỉ tiêu nào khó thu thập, những chỉ tiêu nào không thể thu thập được. Lập danh sách các chỉ tiêu này gửi TCTK nghiên cứu điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế.

- Kiện toàn tổ chức thống kê của địa phương: UBND tỉnh giao Sở Nội vụ có trách nhiệm kiện toàn tổ chức thống kê xã/phường/thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ làm công tác thống kê.

- Ban hành các quyết định, văn bản hướng dẫn mang tính chất bắt buộc để các đơn vị từ các sở, ban, ngành đến các đơn vị cấp huyện, xã có ý thức chấp hành nghiêm túc, thực hiện đầy đủ các chỉ tiêu thống kê theo Thông tư số 02/2011/TT-BKHĐT ngày 10/1/2011 của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nâng cao ý thức chấp hành Luật Thống kê của các DN đóng trên địa bàn: Cục Thống kê tiếp tục theo dõi, đôn đốc và triển khai CĐBC tới các DN thuộc đối tượng phải thực hiện CĐBC theo Quyết định số 77/2010/QĐ-TTg ngày 30/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ. Đối với các đơn vị chưa thực hiện CĐBC, Cục Thống kê phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan để có biện pháp xử lý , cần xử lý nghiêm các sai phạm của các đơn vị này để làm gương cho các đơn vị khác. Từ đó, các đơn vị mới có ý thức chấp hành nghiêm chỉnh CĐBC theo quy định.

- Đẩy mạnh ứng dụng CNTT và truyền thông vào công tác thống kê trên địa bàn: Để thuận tiện trong quá trình gửi - nhận báo cáo, Cục Thống kê thiết lập hệ thống gửi báo cáo qua hòm thư điện tử để các đơn vị không có điều kiện gửi trực tiếp khi đến hạn gửi báo cáo sẽ gửi qua hòm thư điện tử. Như vậy, sẽ tiết kiệm thời gian và chi phí cho các đơn vị, đồng thời đảm bảo cập nhật kịp thời báo cáo của các đơn vị đúng thời gian quy định.

- Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp lý quan trọng về thống kê trên các phương tiện thông tin đại chúng: báo, đài, trang thông tin điện tử...

2. Một số kiến nghị

- Ban hành văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện nhiệm vụ củng cố và tăng cường nhân lực công chức làm công tác thống kê sở, ngành địa phương; xây dựng cơ chế chính sách mở để người làm công tác thống kê tại các cơ quan, đơn vị được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề.

- Đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành quan tâm chỉ đạo sát sao hơn nữa đến công tác thống kê. Các đơn vị nào chưa bố trí người làm công tác thống kê cần bổ sung lực lượng hoặc phân công trực tiếp người làm công tác thống kê.

- Cán bộ làm công tác thống kê ở các đơn vị chủ yếu là cán bộ kiêm nhiệm nên nghiệp vụ thống kê còn yếu. Để chất lượng thu thập thông tin có hiệu quả, UBND tỉnh cần giao nhiệm vụ cho Cục Thống kê mở các lớp tập huấn nghiệp vụ về cách thu thập và tổng hợp HTCTTK các cấp.

Trên đây là báo cáo về toàn bộ quá trình thực hiện Đề án đổi mới đồng bộ các HTCTTK, Cục Thống kê tỉnh Vĩnh Phúc tổng hợp báo cáo./.